Tagarchief: Pastorale zorg

Door Henk Herbold

Pastorale zorg is het kloppend hart van iedere gemeente. Ontbreekt het daaraan, dan raakt de gemeente al snel een deel van zijn roeping en opdracht in deze wereld kwijt, namelijk om een plaats van troost en herstel te zijn voor iedereen die daarnaar op zoek is. De zorg voor zieken en zwakken, het opvangen van mensen in nood en het begeleiden van degene die nieuw binnenkomen in de gemeente is een van de belangrijkste taken van de christelijke gemeente. Natuurlijk kunnen veel van deze taken worden uitgevoerd door bekwame medewerkers, maar gemeenteleiders blijven als herders toch verantwoordelijk voor het welzijn van de kudde, de gemeente.

Gemeenteleiders zijn geen bedrijfsleiders, managers of directeuren. Zij zijn geroepen door God Zelf om, in navolging van Jezus, de Opperherder, de gemeente te leiden. En dat is nooit vergelijkbaar met een bedrijfsleider.

Actie en studie
Evangelisatieacties hebben weinig zin, als de gemeente geen herders heeft, om bijvoorbeeld de mensen die nieuw binnenkomen te begeleiden. Want de wereld om ons heen is vol beschadigde mensen, die vaak hopeloos op zoek zijn naar liefde, warmte, aandacht, begrip en vooral genezing. Maar als er onvoldoende pastorale zorg aanwezig is, of zelfs geheel ontbreekt, dan is meestal het gevolg dat de mensen die nieuw binnenkomen, na enige tijd teleurgesteld weer verdwijnen.

Ook Bijbelstudies over belangrijke en gevoelige of ethische onderwerpen, zullen pas hun doel bereiken, als er voldoende pastorale begeleiding aanwezig is. Zodra je gevoelige onderwerpen behandelt uit de Bijbel, moeten de mensen weten waar ze met hun noden en pijn naar toe kunnen. Alleen als er een goed vangnet aanwezig is, heeft onderwijs over ethische Bijbelse onderwerpen effect.

Jezus ons voorbeeld
Jezus sprak niet alleen de grote schare toe, maar zijn zorg en bewogenheid over de nood van de mensen maakte ook, dat Hij lange afstanden liep, om vervolgens lange tijd te wachten bij de waterput, op het heetst van de dag, omdat Hij de Samaritaanse vrouw wilde ontmoeten (Lees Johannes 4). Hij was bewogen met haar, omdat Hij een herdershart heeft. Hij zocht haar dus op en wij moeten dat ook doen, men kan nu eenmaal geen goede pastorale zorg verlenen van achter een bureau. We moeten de mensen die dat nodig hebben, aandacht geven en zo nodig ook opzoeken. Tenminste, als we niet alleen gericht zijn op groei, maar ook op het bieden van een veilig thuis. Kortom: pastorale zorg kost heel veel energie, maar je krijgt er ook veel voor terug.

Veel tijd
Ik hoor al het weerwoord van een drukke voorganger al, die zegt: ‘Tja, pastoraat kost erg veel tijd, en dat gaat ten koste van organisatorische zaken. Dat klopt. Maar is organisatie de kerntaak van een pastor of herder? Moet die niet juist bezig zijn met de zorg voor de zwakken en het begeleiden van mensen in nood? Nogmaals, Jezus is ons grote voorbeeld, Hij liet het beheer van het geld nota bene over aan Judas.

Aandacht voor de zwaksten
De term pastor of pastorale zorg betekent juist herderlijke zorg. En in de gemeente moet die beschikbaar zijn voor iedereen, en vooral voor de zwakkere leden. Dat zijn dus de mensen die telkens opnieuw zorg nodig hebben, omdat ze bij herhaling fouten maken. De gemeente van de Heer wordt in de Bijbel meerdere malen vergeleken met het beeld van een Herder met schapen. De herder zal ook de meeste aandacht hebben voor het zwakste schaap, dat steeds dreigt weg te lopen. Ook het volk van Israël wordt in de Bijbel meermalen vergeleken met een kudde schapen en God als hun herder.

Opperherder
Jezus wordt de ‘Opperherder’ (of Pastor) genoemd van zijn gemeente (1 Petrus 5:4). Er staat in de Bijbel ook geschreven dat Jezus met innerlijke ontferming bewogen was over de mensen die Hem volgden, want Hij zag hen als schapen die geen herder hebben (Matteüs 9:36). Jezus noemt zichzelf in (Johannes 10:14) ‘de Goede Herder die zijn leven inzet voor zijn schapen’. Hij laat ze nooit alleen, dat doet een goede herder niet, maar juist in tijden van gevaar is Hij op z’n post (Johannes 10:11-13). Jezus zegt daar ook, dat een herder dus nooit op de vlucht zal slaan, want de schapen gaan hem ter harte. Zo is Jezus.

Elke gemeente heeft tenminste één of meer herders nodig
Leiders die organisatorisch heel goed zijn, maar geen bewogenheid en liefde hebben voor de mensen waar ze leiding aan geven, zijn in een bedrijf wellicht op hun plek, maar niet in de gemeente van de Heer. De pastor, herder of oudste, is als een geestelijke vader (of moeder) voor de gemeente. Dus, zoals een herder voor zijn schapen zorgt en een vader voor zijn gezin, moeten pastors en oudsten voor de gemeente zorgen.

Navolging
God roept gemeente leiders op, om in navolging van de hemelse Goede Herder en in zijn Naam, ook herders of pastors te willen zijn. Natuurlijk zijn we niet allemaal gelijk en hebben we niet allemaal dezelfde gave of bediening. En natuurlijk, er zijn in de gemeente ook bestuurders die beslist geen herderlijk gave hebben en toch een belangrijke taak hebben in de gemeente. De Bijbel heeft het ook over verschillende andere gaven, bedieningen en taken die aan de gemeente gegeven zijn (lees I Korintiërs 12:28).

Onderwijs
Maar Bijbels gezien heeft iedere gemeente absoluut leiders nodig met een herderlijk hart. En deze herders moeten ook regelmatig onderwijs geven. Want een herder zal de gemeente heel anders onderwijzen, dan een bestuurder. En alhoewel elke taak en bediening nuttig is, zal een gemeente toch het meeste baat hebben bij de liefdevolle onderwijzing en zorg van een herder. Mensen zitten in de eerste plaats niet te wachten op kennis en regels, al kunnen die ook heel belangrijk zijn, maar men is toch het meest op zoek naar liefde en zorg. Al het andere komt pas veel later. Het is zelfs zo, dat in een gemeente waar geen echte herder is, de warmte ontbreekt. En in moeilijke momenten, wanneer er bijvoorbeeld troost gegeven moet worden, is die warmte extra belangrijk. Je schiet dan duidelijk te kort als bestuurder zonder herderlijk hart.

Voorbeelden
Ik geef u twee voorbeelden van gemeente leiders in de eerste gemeenten:
⦁ Petrus was een apostel van Jezus Christus, maar tegelijk had hij een herderlijk roeping. Dat vinden we in Johannes 21:15-17: ‘Jezus vroeg Petrus tot driemaal toe: “…heb je mij lief, meer dan de anderen hier?” Petrus antwoordde: “Ja, Heer, u weet dat ik van U houd.”’ En dan krijgt Petrus de opdracht om Jezus’ ‘Schapen te weiden’ (Johannes 21:18).

⦁ De apostel Paulus had beslist het hart van een herder. Hij was niet alleen apostel. Hij kon bijvoorbeeld anderen onder tranen vermanen (Handelingen 20:31). Paulus noemt zichzelf ook ‘een vader in Christus’, dat is in feite hetzelfde (lees I Korintiërs 4:15: ‘Hoeveel opvoeders in het geloof in Christus, u ook zult hebben, u hebt maar één vader. Door Jezus Christus ben ik uw vader geworden, omdat ik u het evangelie heb gebracht. Ik roep u dus op mij na te volgen.’).
De apostel Paulus noemt zichzelf verschillende keren een ‘vader’ en dat terwijl hij in feite geen eigen kinderen had. Hij heeft het wel over geestelijke zonen en in die zin over ‘zijn geliefde kinderen’. (1 Kor.4:14)

– En Paulus zegt in Hand.20:20, tegen de oudsten van de gemeente in Efeze, dat ze op de “hele kudde” moesten toezien, met dat woord ‘toezien’ wordt bedoeld, ‘als een vader zorgen voor de gemeente’. Het is duidelijk dat er in die gemeente geestelijk leiders waren, die ook herders waren.

Het kenmerk van een geestelijk vader is altijd in de eerste plaats, bereid te zijn om iemand te dienen! Een echte vader zal zichzelf ook ‘geven’. Het tegenovergestelde van geven is ‘nemen’. Sommige leiders die geen herderlijk hart hebben, zijn er op uit om te ‘nemen’ van hun gemeenteleden. Met andere woorden, ze gebruiken gemeenteleden soms in hun organisatie, om hun doelen te bereiken.

Een geestelijk vader met een zorgzaam hart, wil echter geen dienaren voortbrengen maar geestelijke zonen. Een geestelijk vader wil juist geven, hij geeft zijn tijd, energie, ja zijn leven, om zijn geestelijke zonen te helpen hun bestemming te ontdekken en hun doelen te bereiken.

Waaraan herken je een geestelijk leider of herder?
Een echte herder kent de schapen en de schapen kennen ook hem. Een voorbeeld is weer Jezus. Hij is de Goede Herder en Hij heeft gezegd in Joh. 10:27: “Mijn schapen luisteren naar mijn stem, ik ken ze en zij volgen mij”.

Dat gaat niet van zelf, maar is het gevolg van een relatie, waaraan men bouwt en die steeds meer groeit. Gemeenteleiders die nooit eens tijd maken om een gesprekje te voeren met de mensen in de gemeente, of die nooit ruimte maakt in hun agenda om iemand op te zoeken, zullen de mensen in de gemeente ook nooit leren kennen. Zo iemand is ook minder benaderbaar, je kent elkaar niet. Het gevolg is, je gaat als gemeentelid ook niet zo gemakkelijk naar zo iemand toe met je nood.

Sommige gemeenteleiders komen nooit verder dan hun kantoor en het kerkgebouw. We zouden ons moeten afvragen wat Jezus gedaan zou hebben in onze plaats. En dan zie ik een Heiland die altijd opzoek was naar mensen in nood. Natuurlijk is het begrijpelijk, dat het in een grote gemeente veel moeilijker is om aandacht te geven aan alle mensen. Maar dan zal het belangrijk zijn dat er meerdere pastorale werkers zijn, met het hart van een herder, die deze taak op zich nemen.

Een herder is ook opmerkzaam en ziet het al heel snel als mensen geestelijk achteruit dreigen te gaan. Een herder wacht dan niet af, maar zal die mensen opzoeken, om ze terug te brengen bij God. Een herder heeft daarvoor een oplettend oog en vooral ….een open en luisterend oor, voor alle mensen in de gemeente. Het belangrijkste is een warm, kloppend hart voor de mensen. Feitelijk is dit ook een voorwaarde om een gemeente leider te kunnen zijn, naast een levende relatie met God en vervuld met de heilige Geest.

Een herder zal gewonde schapen verbinden en draagt zorg voor zo en staat niet direct klaar om te veroordelen. Een vader of moeder heeft al gauw in de gaten wanneer een kind ziek is of zich anders gedraagt. Een herder weet dat ook van zijn schapen. Een herder in de gemeente heeft oog en oor, voor mensen die een crisis meemaken, hetzij dat ze verwond worden door omstandigheden waarin ze terechtkomen of dat ze getroffen worden door ziekte (lichamelijk of psychisch) of dat ouderdom hen verzwakt. Een herder kan luisteren en helpen met woorden en/of daadwerkelijk hulp bieden of organiseren.
Lees verder →

Dit artikel is geschreven aan aanleiding van heel veel berichten die ons bereikte van ouderen. Nagenoeg elke dag mailen mensen ons en regelmatig was er ook een noodkreet bij van een ouder iemand. Mensen vertellen ons dan al jarenlang, een bepaalde kerk of gemeente te bezoeken, soms bijna een heel leven. Maar nu ze op hoge leeftijd zijn gekomen is het voorbij. Daar kunnen vele redenen voor zijn. Bijvoorbeeld omdat ze niet meer zelfstandig er naar toe kunnen gaan en de gemeente doet geen moeite om hen op te halen. Ze hebben daar in ieder geval geen beleid voor. Maar ouderen voelen zich soms ook niet meer te passen in de gemeente, vanwege de moderne manier waarop men nu tegenwoordig de erediensten beleefd. Dat wil bijvoorbeeld zeggen, harde muziek, veel gekleurde lichten, voor hen vreemde liederen, veel Engelse liederen en men is de taal niet machtig etc.. Iemand zei ons: “de gemeente is voor mij als een jas, vroeger paste die, maar nu niet meer”. Het gevolg is een geestelijke vereenzaming bij het oud worden. Vaak worden mensen ook vergeten, zodra men lange tijd niet meer in de gemeente gezien wordt. Men mist vooral de bemoedigingen van de broeders en zusters in gemeente.

Het zou beslist een zegen zijn als veel geestelijk leiders dit artikel zouden willen lezen. Ik bid dat het een aanzet mag zijn tot bezinning, over de plaats van ouderen binnen evangelie gemeenten in ons land. Soms vertellen ouderen ons, dat ze degene waren die aan het begin van de gemeente hebben gestaan, men heeft financiële offers gebracht en ze zijn dienstbaar geweest in vele taken en activiteiten die er zijn in een beginnende gemeente. Dit artikel is vooral een pleidooi voor erkenning van deze ouderen, als mede-dragers van de gemeente.
Lees verder →